Podczas wakacyjnych wędrówek warto zjechać z wyznaczonej trasy i odwiedzić któryś z leśnych ogrodów botanicznych lub arboretów. Jest w czym wybierać!
W łagodnym klimacie
Ogród Dendrologiczny w Glinnej im. prof. Jerzego TumiłowiczaNadleśnictwo Gryfino (RDLP Szczecin)woj. zachodniopomorskie
Powierzchnia: 5,57 ha
Pierwsze drzewa gatunków obcego pochodzenia zasadził tu pod koniec XIX wieku Carl Ludwig Gené, ówczesny nadleśniczy. Wykonany w 1938 roku spis zawiera 52, a ten dokonany w drugiej połowie XX wieku zaledwie 23 gatunki. Do ubytków przyczyniły się surowe zimy oraz brak pielęgnacji w trakcie wojny i tuż po jej zakończeniu. W 1970 roku na mocy porozumienia opiekę naukową nad ogrodem objęło Arboretum SGGW w Rogowie z prof. Jerzym Tumiłowiczem na czele. Od tego momentu arboretum przeżywa swój renesans. Współczesna kolekcja składa się z ponad 850 gatunków i odmian roślin, z których większość pochodzi z Azji i Ameryki Północnej. Aż 25 z nich zostało posadzonych w kraju po raz pierwszy ze względu na łagodny klimat Pomorza Zachodniego.
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Gryfino
Warto zobaczyć:
Fragment pnia najokazalszego w kraju mamutowca olbrzymiego.
Symbol ogrodu – jeden z najstarszych w Polsce okaz orzesznika pięciolistkowego.
Obradzający w szyszki i mający ponad 32 cm pierśnicy i 14 m wysokości okaz kuningamii chińskiej.
Z miłości do egzotyki
Arboretum w WirtachNadleśnictwo Kaliska (RDLP Gdańsk)woj. pomorskie
Powierzchnia: 70 ha
W tym najstarszym leśnym ogrodzie dendrologicznym w Polsce znajduje się ponad 830 gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Dzisiejsze arboretum jest pozostałością po powierzchniach doświadczalnych założonych w 1869 roku przez nadleśniczego Adama Puttricha. Do swojego ogrodu roślinnego, szkółki drzewek owocowych oraz leśnych sprowadził wiele okazów egzotycznych, zwłaszcza z Ameryki Północnej oraz Japonii. Dziś wiele z nich osiągnęło wysokość ponad 30 m i nawet 250 cm obwodu pnia! Wrażenie robią jodły: olbrzymia, grecka, nikko, koreańska, kaukaska, Veitcha, oraz kolekcja świerków: białego, ajańskiego, czarnego, kaukaskiego i czerwonego.
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Kaliska
Ogród skalny z niewielkim stawem sąsiadujący z kolekcją azalii i różaneczników.
Rzadko spotykany monolityczny drzewostan nasienny dębu bezszypułkowego w wieku około 130 lat.
Grób Victora Oswina Puttricha, syna założyciela arboretum.
Skarbiec rodzimych gatunków
Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach im. Polskiego Towarzystwa LeśnegoNadleśnictwo Kudypy (RDLP Olsztyn)woj. warmińsko-mazurskie
Powierzchnia: ponad 15 ha
Kiedy w 1983 roku huraganowe wiatry wyłamały i wywróciły część drzew znajdujących się w drzewostanie nasiennym, leśnicy z Polskiego Towarzystwa Leśnego postanowili utworzyć w tym miejscu niewielkie arboretum. Pierwsze sadzonki 65 gatunków przekazane przez Arboretum SGGW w Rogowie posadzono w 1990 roku. Kolekcja flory polskiej obecnie liczy około 300 gatunków i odmian i jest jedną z najpiękniejszych w kraju.
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Kudypy
Lapidarium geologiczne, czyli kolekcję kamieni i głazów narzutowych z terenu Warmii i Mazur.
Z historią w tle
Arboretum im. Powstańców 1863 r. w Kopnej Górze
Nadleśnictwo Supraśl (RDLP Białystok)woj. podlaskie
Powierzchnia: 26 ha
Arboretum, otwarte w 1988 roku w 125. rocznicę wybuchu powstania styczniowego, związane jest z tym tragicznym wydarzeniem. Serce Puszczy Knyszyńskiej stało się areną walk i miejscem spoczynku wielu powstańców, co upamiętnia między innymi głaz znajdujący się przy wejściu do obiektu.
Rośnie tu około 500 gatunków i odmian roślin, a w nieleśnych częściach ogrodu królują pochodzące z różnych stron świata odmiany ogrodowe drzew i krzewów leśnych.
Fot. Archwium Nadleśnictwa Supraśl
Staw z kolekcją lilii wodnych kwitnących w różnych kolorach.
Cmentarz wojenny żołnierzy poległych w 1831 roku.
W angielskim ogrodzie
Ośrodek Kultury Leśnej w GołuchowiePark Arboretum w Gołuchowiewoj. wielkopolskie
Powierzchnia: ponad 158 ha
Jest to największy tego typu obiekt administrowany przez Lasy Państwowe, zarazem jeden z najstarszych i największych ogrodów założonych w stylu angielskim w drugiej połowie XIX wieku. Dzięki inwencji twórców hrabiostwu Działyńskim stał się jednym z najpiękniejszych tego typów obiektów w Europie. Po burzliwych latach wojennych i popadnięciu w ruinę park wraz z zabytkowym pałacem został przejęty przez Muzeum Narodowe w Poznaniu. Obecnie jest w zarządzie OKL w Gołuchowie. Wyróżnić w nim można część południową, ozdobną, z zadrzewieniami i polanami parkowymi oraz leśną część północną z fragmentami naturalnych zespołów leśnych. Centralną część parku zdobią dwa stawy widokowe o łącznej powierzchni 5 ha. W parku rośnie około 600 gatunków i odmian drzew oraz krzewów polskiej oraz światowej dendroflory. Niektóre okazy, między innymi dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, sosny rumelijskie czy strączyn żółty, należą do najstarszych i najpiękniejszych w Polsce. Rośnie tam także ponad pół tysiąca gatunków roślin naczyniowych.
Fot. Archiwum OKL w Gołuchowie
Dawną szkółkę drzew i krzewów, obecnie zamienioną w ogród roślin ozdobnych, z ananasarnią, winnicami i wolierą z pawiami.
Zabytkowy Pałac w Gołuchowie.
Z cennymi klonami
Arboretum Leśne im. prof. Stefana Białoboka w SycowieNadleśnictwo Syców (RDLP Poznań)woj. dolnośląskie
Powierzchnia: 650 ha
Utworzone na terenie dawnej szkółki leśnej w 1993 roku arboretum, włączone w obszar LKP „Lasy Rychtalskie”, dziś jest jednym z większych tego typu obiektów w Polsce. W arboretum rosną na przykład klony najstarszych krajowych drzew – cisa henrykowskiego, dębów rogalińskich czy dębu Napoleona. Placówka może się również pochwalić bogatą kolekcją roślin chronionych: kotewką orzechem wodnym, wymarłą w naturze marsylią czterolistną i dyptamem jesionolistnym. Łącznie około 2,7 tys. gatunków i odmian tworzy kolekcję drzew i krzewów.
Fot. Archwium Nadleśnictwa Syców
Okazałe kolekcje sosen, różaneczników i bylin ozdobnych.
Ogrody skalne.
Stawy z unikatową roślinnością wodną.
Królestwo daglezji
Arboretum w KarnieszewicachNadleśnictwo Karnieszewice (RDLP Szczecinek)woj. zachodniopomorskie
Powierzchnia: 19 ha
Chociaż ogród został otwarty w 2016 roku, to historia tego miejsca sięga końca XIX wieku. Celem twórców były badania nad aklimatyzacją, rozwojem i możliwościami produkcyjnymi gatunków obcego pochodzenia w klimacie Pomorza Zachodniego, a głównym obiektem badań była sadzona w dużych ilościach daglezja zielona. Zwiedzającym udostępniona jest stara część ogrodu z alejkami, mostkami, altaną oraz miejscami odpoczynku.
Fot. Jerzy Klonowski
Aleję utworzoną z mających ponad 40 m wysokości daglezji zielonych.
Kierunek – edukacja
Arboretum Lasów Puszczy Iłżeckiej w MarculachNadleśnictwo Marcule (RDLP Radom)woj. mazowieckie
Powierzchnia: prawie 8 ha
W ciągu niemal dwóch dekad zgromadzono tu ponad 600 gatunków drzew i krzewów rodzimego pochodzenia oraz całej strefy klimatu umiarkowanego. Mający charakter parku ogród spełnia trzy podstawowe zadania: edukacyjne, społeczne i naukowe, a jego dumą są ogromne zbiory magnolii i klonów.
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Marcule
Alpinarium z ciekawymi i rzadkimi roślinami (m.in. pochodzący z Afryki południowej sukulent Delosperma nubigenum z rodziny przypołudnikowatych, którego kwiaty przypominają małe słońca).
Wrzosowiska.
Ogród blisko miasta
Leśny Ogród Botaniczny w MarszewieNadleśnictwo Gdańsk (RDLP Gdańsk)woj. pomorskie
Powierzchnia: około 50 ha
To najmłodszy tego typu obiekt w Lasach Państwowych. Powstał w 2008 roku z inicjatywy Nadleśnictwa Gdańsk przy współpracy z Wydziałem Biologii UW. Jako pierwsza posadzona została kolekcja starych odmian drzew owocowych, a już dwa lata później uzyskano zgodę na założenie i prowadzenie ogrodu botanicznego. Rdzeń ogrodu stanowi teren o powierzchni 5 ha z kolekcjami botanicznymi obejmującymi około 300 gatunków, otoczony wielogatunkowym drzewostanem.
Fot. Joanna Bloch-Orłowska
Kolekcję roślin runa leśnego chronionych i zagrożonych w regionie gdańskim.
Kolekcję dziko rosnących roślin jadalnych i leczniczych.
Geny w Karkonoszach
Arboretum Leśnego Banku Genów Kostrzyca w MiłkowieLeśny Bank Genów w Kostrzycy woj. dolnośląskie
Powierzchnia: 12 ha
Obiekt zaczęto tworzyć w połowie lat 90. XX wieku w bezpośrednim sąsiedztwie Leśnego Banku Genów. Zgromadzono w nim kolekcję ponad 400 gatunków roślin, w większości drzew i krzewów. Podzielone jest na część leśną z imponującą kolekcją jodeł, sosen, świerków, jarzębów, lilaków i jabłoni, botaniczną ze zbiorami i naturalnymi stanowiskami krzewów, krzewinek, bylin i roślin zielnych oraz zachowawczą z archiwami klonów wielu cennych genotypów drzew. Ciekawostką są klony 125 pomnikowych cisów pospolitych z terenu Dolnego Śląska.
Fot. Joanna Borowy
Okazy wolemii szlachetnej, gatunku odkrytego w Australii w 1994 roku.
Skalniak z kolekcją rzadkich i zagrożonych roślin górskich z Karkonoszy.
Leśny beniaminek
Arboretum Leśników Kartuskich Nadleśnictwo Kartuzy (RDLP Gdańsk)woj. pomorskie
Powierzchnia: 4 ha
Arboretum ma typowo leśny charakter. Jego historia sięga 1910 roku, kiedy to ówczesny nadleśniczy polecił uzupełnić braki powstałe wskutek wydobywania gliny oraz wycinki buków pod budowę ceglanego klasztoru Kartuzów i kościoła i obsadzić je lipą, dębem, jaworem oraz obcymi na tym terenie świerkiem, modrzewiem, jodłą wejmutką czy żywotnikiem olbrzymim. Po 100 latach miejsce to idealnie nadało się do utworzenia arboretum leśnego. Obecnie można tu podziwiać drzewa leśne 23 gatunków.
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Kartuzy
Modrzew europejski o wysokości 39 m.
Rekordowy w skali kraju okaz dębu czerwonego o wysokości 30 m i ponaddwumetrowym obwodzie pnia.
Pamięci leśnika
Arboretum w Drugni im. Władysława KapuścińskiegoNadleśnictwo Chmielnik (RDLP Radom)woj. świętokrzyskie
Powierzchnia: 0,8 ha
Arboretum powstało na pozostałościach parku dworskiego założonego na początku XIX wieku, przypomnieniem jest okalająca je sędziwa aleja lipowo-grabowa. Pierwsze prace projektowe rozpoczęto w 2004 roku, a obiekt otwarto cztery lata później, w setną rocznicę urodzin Władysława Kapuścińskiego, jego patrona, leśnika, przyrodnika, inicjatora akcji społecznych i orędownika idei edukacji leśnej. Zgromadzona tu kolekcja obejmuje gatunki drzew i krzewów iglastych z całego świata. Wśród około 70 gatunków znajduje się 12 gatunków sosen, mikrobiota syberyjska, głowocis chiński i japoński, rozmaite świerki i modrzewie oraz mamutowiec olbrzymi.
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Chmielnik
Aleję Benedyktynek utworzoną przez drzewa wyhodowane z nasion poświęconych przez papieża Benedykta XVI podczas jego wizyty w Polsce.
